Οι νόμοι που ρυθμίζουν τον γραπτό και ηλεκτρονικό τύπο

Εκατόν είκοσι πέντε νόμους που ρυθμίζουν όλα τα θέματα του γραπτού και ηλεκτρονικού τύπου περιλαμβάνει το βιβλίο «Η νομοθεσία των ΜΜΕ» του καθηγητή Πανεπιστημίου Αθηνών και δικηγόρου Ιωάννη Κ. Καράκωστα και του επίκουρου καθηγητή του τμήματος Επικοινωνίας του ίδιου Πανεπιστημίου Αθανασίου Τσεβά, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη.

Πρόκειται για συγκέντρωση σε ένα ογκώδη, αλλά χρηστικό, τόμο 982 σελίδων, Συνταγματικών διατάξεων, νόμων, αναγκαστικών νόμων, προεδρικών διαταγμάτων, υπουργικών αποφάσεων, κανονισμών, οδηγιών, κωδίκων και διεθνών συμβάσεων που κατοχυρώνουν δικαιώματα και υποχρεώσεις στα πάσης φύσεως Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Είναι ένα πανόραμα διατάξεων για τις εφημερίδες, τα περιοδικά, το ραδιόφωνο, την τηλεόραση, τον κινηματογράφο και το πλέγμα προστασίας του πολίτη από τις παρεκτροπές αυτών των… μεγαθηρίων.

«Ο χώρος της επικοινωνίας είναι χώρος συνεύρεσης αλλά και διαπάλης ατομικών ελευθεριών» τονίζει στον πρόλογο της έκδοσης ο καθηγητής Ι. Καράκωστας. Και συνεχίζει: «Οι ελευθερίες των μέσων ενημέρωσης, άρρηκτα συνδεδεμένες με τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος, είναι σήμερα κατοχυρωμένες, η ανάγκη όμως εγρήγορσης για την προστασία τους εξακολουθεί να είναι στην Ελλάδα ιδιαίτερα έντονη. Τα μέσα ενημέρωσης έχουν διεισδύσει σε κάθε σχεδόν έκφανση της ζωής μας. Ελέγχουν, ενημερώνουν, επηρεάζουν, διαμορφώνουν, διαπαιδαγωγούν, ψυχαγωγούν αλλά και ποδηγετούν – και καμιά φορά ποδοπατούν στο διάβα τους. Είναι συνεπώς εξίσου έντονη και η ανάγκη προστασίας των δικαιωμάτων και ελευθεριών τρίτων έναντι προσβολών εκ μέρους των μέσων ενημέρωσης».

Στο πρώτο κεφάλαιο ο τόμος περιλαμβάνει κατοχυρώσεις και εγγυήσεις των ΜΜΕ στο Σύνταγμα και τις διεθνείς συμβάσεις:

• Σύνταγμα της Ελλάδας [1975/1986/2001/2008], [Άρθρα 5Α, 14, 15, 56, 57, 101Α].
• Νομοθετικό Διάταγμα 53/1974. Περί κυρώσεως της εν Ρώμη την 4ην Νοεμβρίου 1950 υπογραφείσης Συμβάσεως «διά την προάσπισιν των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών» ως και του Προσθέτου εις αυτήν Πρωτοκόλλου των Παρισίων της 20ης Μαρτίου 1952 [Άρθρο 18, 19].
• Νόμος 2691/1999. Κύρωση της Συνθήκης του Άμστερνταμ που τροποποιεί τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις Συνθήκες περί ιδρύσεως των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και ορισμένες συναφείς πράξεις, καθώς και των σχετικών πρωτοκόλλων και των δηλώσεων που περιλαμβάνονται στην Τελική Πράξη.
• Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2007/C 303/01) [Άρθρα 11, 51, 52, 53].

Στο δεύτερο κεφάλαιο περιέχει το ισχύον ρυθμιστικό πλαίσιο για τον τύπο:

• Νόμος 5060/1931. Περί τύπου, προσβολών της τιμής εν γένει και άλλων σχετικών διατάξεων.
• Αναγκαστικός Νόμος της 28/28 Μαΐου 1935. Περί κυκλοφορίας εφημερίδων.
• ΑΝ 1092/1938.Περί Τύπου.
• ΑΝ 582/1945. Περί του τρόπου χορηγήσεως χάρτου εις τον Τύπον.
• Νομοθετικό Διάταγμα 2943/1954. Περί τρόπου πωλήσεως εφημερίδων και περιοδικών.
• Ν 4041/1960. Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως του ΝΔ 3619/1956 περί συστάσεως και οργανώσεως Ενώσεως Ιδιοκτητών Ημερησίων Επαρχιακών Εφημερίδων, του Νόμου 3505/1956, ως και άλλων τινών διατάξεων σχετικών προς τον Τύπον.
• ΝΔ 1263/1972. Περί Ημερήσιου Επαρχιακού Τύπου.
• Ν 10/1975. Περί καταργήσεως του ΝΔ 346/1969 περί Τύπου, επαναφοράς εν ισχύ των υπό τούτου καταργηθεισών διατάξεων και ρυθμίσεως συναφών θεμάτων μέχρις εκδόσεως νέου και ολοκληρωμένου περί Τύπου και Δημοσιογραφίας νόμου.
• Ν 1436/1984. Σύσταση Εμπορικού Παρεμβατικού Οργανισμού και μερικές άλλες διατάξεις [Άρθρα 6,7].
• Ν 1446/1984. Τροποποίηση, συμπλήρωση, κατάργηση διατάξεων σχετικών με τον Ημερήσιο Επαρχιακό Τύπο και άλλες διατάξεις.
• Ν 1542/1985.Τροποποίηση διατάξεων του Ν 1798/1951 «περί συστάσεως και οργανώσεως Ενώσεως Ιδιοκτητών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών.
• Ν 1746/1988.Ρύθμιση του θεσμού των επιμελητηρίων και άλλες διατάξεις [Άρθρο 24].
• Ν 1806/1988.Τροποποίηση της νομοθεσίας για τα χρηματιστήρια αξιών και άλλες διατάξεις [Άρθρο 40].
• Ν 2243/1994. Κατάργηση των ειδικών ποινικών διατάξεων περί Τύπου.
• Ν 2429/1996. Χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων – Δημοσιότητα και έλεγχος των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων και των υποψηφίων βουλευτών – Δήλωση περιουσιακής κατάστασης πολιτικών, κρατικών λειτουργών και υπαλλήλων, ιδιοκτητών μέσων μαζικής ενημέρωσης και εντύπων και άλλων κατηγοριών προσώπων και άλλες διατάξεις [Άρθρα 33,34].
• Υπουργική Απόφαση (Τύπου και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης) της 31.10.1998 Προϋποθέσεις και διαδικασία διαπίστευσης ανταποκριτών/συνεργατών και βοηθών ξένου Τύπου, στο Υπουργείο Τύπου και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης.
• Ν 3021/2002. Περιορισμοί στη σύναψη δημοσίων συμβάσεων με πρόσωπα που δραστηριοποιούνται ή συμμετέχουν σε επιχειρήσεις μέσων ενημέρωσης και άλλες διατάξεις [Άρθρα 7-12].
• Ν 3023/2002. Χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων από το κράτος. Έσοδα και δαπάνες, προβολή, δημοσιότητα και έλεγχος των οικονομικών των πολιτικών κομμάτων και των υποψηφίων βουλευτών.
• Ν 3213/2003. Δήλωση και έλεγχος περιουσιακής κατάστασης βουλευτών, δημόσιων λειτουργών και υπαλλήλων, ιδιοκτητών μέσων μαζικής ενημέρωσης και άλλων κατηγοριών προσώπων.
• Ν 3310/2005. Μέτρα για τη διασφάλιση της διαφάνειας και την αποτροπή καταστρατηγήσεων κατά τη διαδικασία σύναψης δημοσίων συμβάσεων.
• Υπουργική Απόφαση (Ανάπτυξης – Επικράτειας) 20977/23.8.2007 Δικαιολογητικά για την τήρηση των μητρώων του Ν 3310/2005, όπως τροποποιήθηκε με το Ν 3414/2005.-Ν 3603/2007.Ρύθμιση θεμάτων δημοσκοπήσεων.
• Ν 3870/2010. Εκλογικές δαπάνες συνδυασμών και υποψηφίων και έλεγχος αυτών, κατά τις περιφερειακές και δημοτικές εκλογές [Άρθρα 1,5,6,7,12,16].
• Ν 4023/2011. Διεύρυνση της άμεσης και συμμετοχικής δημοκρατίας με τη διενέργεια δημοψηφίσματος [Άρθρα 9-11].
• Προεδρικό Διάταγμα 26/2012. Κωδικοποίηση σε ενιαίο κείμενο των διατάξεων της νομοθεσίας για την εκλογή βουλευτών [Άρθρα 45-48].

Το κεφάλαιο παραθέτει επίσης ρυθμίσεις για τις δημοσιογραφικές οργανώσεις και ειδικά θέματα όπως την ίδρυση του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων τη λειτουργία των Πρακτορείων Τύπου, τις δημόσιες σχέσεις – διαφήμιση, τις ιδιωτικές δημοσιεύσεις, τις κρατικές δημοσιεύσεις, την ταχυδρομική μεταφορά, την κατάθεση εντύπων στις κρατικές βιβλιοθήκες , το αγγελιόσημο, τους κανόνες δεοντολογίας – αυτορύθμισης.

Το τρίτο κεφάλαιο αναφέρεται στο ισχύον ρυθμιστικό πλαίσιο για τα οπτικοακουστικά μέσα:

Διεθνείς Συμβάσεις και Δίκαιο Ευρωπαϊκής Ένωσης, Εσωτερικό Δίκαιο, Ανεξάρτητες Αρχές, Γενικά για τη Δημόσια και Ιδιωτική Ραδιοτηλεόραση και τα λοιπά Οπτικοακουστικά Μέσα – Συγκρότηση και λειτουργία του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, Εγκατάσταση Κεραιών – Ραδιοτηλεοπτικά Πάρκα – Διαμόρφωση Χάρτη Συχνοτήτων – Τεχνικές Προδιαγραφές Ιδιωτικών Ραδιοτηλεοπτικών Σταθμών – Περιεχόμενο και τρόπος εξέτασης τεχνικών μελετών, Προβολή των πολιτικών κομμάτων κατά την προεκλογική περίοδο, Κανόνες Δεοντολογίας ΕΣΡ, Οδηγίες – Συστάσεις ΕΣΡ, Κανόνες αυτορύθμισης.

Το τέταρτο κεφάλαιο περιέχει το ισχύον ρυθμιστικό πλαίσιο για τον κινηματογράφο:

Διεθνείς Συμβάσεις, Εσωτερικό Δίκαιο.

και Το πέμπτο κεφάλαιο αφορά:

Νομικό πλαίσιο προστασίας έναντι των ΜΜΕ, Διεθνείς Συμβάσεις και Δίκαιο ΕΕ, Εσωτερικό Δίκαιο.Στο τέλος του τόμου υπάρχει ένα ενιαίο αλφαβητικό ευρετήριο που παραπέμπει σε νομοθετήματα και αντίστοιχα άρθρα.

Ένα βιβλίο όχι μόνο για τους ειδικούς των μίντια, αλλά και τους θιγόμενους , από την εξουσία του τύπου, ανυπεράσπιστους πολίτες…